March 11th, 2016 → 11:43 pm @ Aris Aristidou
Για να επανέλθω στο θέμα του ολοήμερου σχολείου αφορμή υπήρξε σωρεία γεγονότων που συνέβηκαν και σκέψεων που εκφράστηκαν πρόσφατα από πολλούς για το ρόλο της παιδείας στην ανάπτυξη της κοινωνίας και της οικονομίας. Με την ευκαιρία της ανασκόπησης του έργου, που επιτελέστηκε τα πενήντα χρόνια από την ίδρυση του Υπουργείου Παιδείας, ειδικοί αναφέρθηκαν και στον ρόλο του σχολείου στα θέματα διαμόρφωσης του ήθους και του χαρακτήρα των νέων αλλά και στις δυνατότητες αριθμού δημόσιων σχολείων να προσφέρουν περισσότερα από τα άλλα σχολεία σε παιδιά που έχουν τις δυνατότητες και την θέληση με τις κατάλληλες διαφοροποιήσεις. Πώς η παιδεία και το σχολείο θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τη βαθειά σήψη που συνεχώς ανακαλύπτεται στο δημόσιο κι ιδιωτικό βίο καθώς και την περαιτέρω αξιοποίηση των δυνατοτήτων των μαθητών; Πιστεύουμε ότι η εισαγωγή του ολοήμερου σχολείου, όπως το εισηγηθήκαμε από το 1990, θα αποτελούσε το πλαίσιο και θα διαμόρφωνε τις δυνατότητες για μια καλύτερη και πιο δημιουργική Κυπριακή κοινωνία.
Ένα από τα σοβαρά θέματα που μελετήσαμε κατά τη σύντομη παραμονή μου στη Γενική Διεύθυνση του Υπουργείου Παιδείας το 1989 ήταν κι η εισαγωγή του θεσμού του ολοήμερου σχολείου σταδιακά σε όλες τις βαθμίδες με την ευκαιρία των διαβουλεύσεων για την εισαγωγή της πενθήμερης εβδομάδας εργασίας στη Δημόσια Υπηρεσία. Σε χρόνο ρεκόρ είχαμε έτοιμο σχέδιο δράσης με κάθε λεπτομέρεια, που ανταποκρινόταν πλήρως στις Ευρωπαικές προδιαγραφές. Το Σχέδιο εγκρίθηκε κατ’αρχήν από τον τότε Υπουργόν Οικονομικών και υποβλήθηκε στους ‘κοινωνικούς εταίρους’, τις Εκπαιδευτικές Οργανώσεις και τις Ομοσπονδίες Γονέων, για τις απόψεις τους. Δεν ήταν τόσο μεγάλη η έκπληξή μου όταν ασυζητητί η πρότασή μας απορρίφθηκε από τις Εκπαιδευτικές Οργανώσεις όσο από την αρνητική στάση των οργανωμένων γονιών! Με την ανάληψη άλλου αξιώματος αμέσως μετά, δεν μπόρεσα να επανέλθω και να επιμείνω στο ουσιαστικότατο αυτό θέμα, θέμα κλειδί για την ανάπτυξη της παιδείας του Τόπου. Είναι ίσως ένα από τα βασικότερα έργα υποδομής που χωρίς αυτά δεν μπορεί να αρχίσει η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος.Τα άλλα είναι η βελτίωση του τρόπου επιλογής και διορισμού των εκπαιδευτικών (κάτι που άρχισε να γίνεται τώρα) και η συνεχής και συστηματική μετεκπαίδευση κι επανεκπαίδευση όλων των Λειτουργών της Παιδείας, για τα οποία έγιναν επίσης συγκεκριμένα σχέδια τότε.
Το ολοήμερο σχολείο δε θα λύσει από μόνο του όλα τα προβλήματα της εκπαίδευσης. Υπάρχουν πολλά πιο καθαρά εκπαιδευτικά θέματα που απαιτούν άμεση και ανεξάρτητη αντιμετώπιση. Η εισαγωγή του θεσμού του ολοήμερου σχολείου θα βοηθήσει καταλυτικά στην επίλυση κάποιων εκπαιδευτικών και κοινωνικών προβλημάτων και ταυτόχρονα θα δημιουργήσει το πλαίσιο και τη βάση για διευκόλυνση επίλυσης άλλων.Είναι ένα εργαλείο διαχείρισης και διεύθυνσης του εκπαιδευτικού συστήματος για επίτευξη υψηλότερων επιπέδων αποδοτικότητας. Ενδεικτικά αναφέρω μεταξύ των άμεσων θετικών επιπτώσεων την έκθεση των παιδιών για περισσότερο χρόνο στην εξυγιαντική και θεραπευτική επίδραση της παιδείας, την ολοήμερη φροντίδα, ιδιαίτερα των μικρότερων παιδιών, την περαιτέρω κοινωνικοποίηση των παιδιών κ.ά.
Όμως θα σταθώ περισσότερο στις προοπτικές που διανοίγονται με τη διεύρυνση των χρονικών περιθωρίων και των δυνατοτήτων του εκπαιδευτικού συστήματος. Το ωρολόγιο πρόγραμμα όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης είναι σήμερα πολύ βεβαρημένο με αποτέλεσμα πολλές φορές να μην καλύπτεται ούτε κάν η διδακτέα ύλη. Πολλά βασικά μαθήματα είναι μονόωρα και/ή διδάσκονται σε ορισμένες τάξεις μόνο.Όσον αφορά στην εισαγωγή νέων μαθημάτων ούτε λόγος να γίνεται. Απλά δεν εισάγονται, έστω κι αν είναι απαραίτητα, γιατί δεν υπάρχει χρόνος. Κλασσική ήταν η περίπτωση της εισαγωγής ενός διευρυμένου μαθήματος υγιεινής (στοιχεία βιολογίας, σεξουαλικής αγωγής, επίδρασης των ναρκωτικών, υγιεινής διαβίωσης και διατροφής, ανατροφής παιδιών κλπ) που επιχειρήσαμε ανεπιτυχώς να εισαγάγουμε μεταξύ 1989 και 1993.Παρόλο που ήταν κοινή πεποίθηση όλων ότι το μάθημα ήταν απαραίτητο (πράγμα που αποδεικνύεται κι από τις έκτοτε εξελίξεις), λόγω έλλειψης διαθέσιμου χρόνου η διδακτέα ύλη κατανεμήθηκε σε διάφορα υφιστάμενα μαθήματα, πράγμα που οδήγησε στον εκφυλισμό της όλης προσπάθειας.
Το εκπαιδευτικό σύστημα επιδρά όσο πάει και λιγότερο στα παιδιά γιατί δεν ανταποκρίνεται επαρκώς σε βασικές απαιτήσεις της περαιτέρω ανέλιξης και σταδιοδρομίας του μαθητή. Παρά τις προσπάθειες που έγιναν κατά καιρούς για αντιμετώπιση ορισμένων προβλημάτων (π.χ. με την εισαγωγή του θεσμού των ενισχυτικών μαθημάτων, την ταλαιπωρημένη και καθυστερημένη εισαγωγή του μαθήματος των ηλεκτρονικών υπολογιστών), βασική παραμένει η ανάγκη αύξησης του βαθμού επάρκειας του συστήματος τόσο στο καθαρά παιδευτικό όσο και στο επαγγελματικό του μέρος. Με την επέκταση του χρόνου λειτουργίας του σχολείου θα δημιουργηθούν οι προυποθέσεις για καλλιέργεια περισσότερων ταλέντων των παιδιών είτε αυτά αναφέρονται σε πνευματικές δυνατότητες και καλλιτεχνικές κλίσεις είτε σε τεχνικές δεξιοτεχνίες και σωματικές ικανότητες. Με ένα συντονισμένο και οργανωμένο τρόπο θα παρέχονται έτσι στα παιδιά όλες οι ευκαιρίες για ανάπτυξη των ικανοτήτων και ικανοποίηση των αναγκών τους, που τώρα τις αναζητούν σε ιδιωτικά φροντιστήρια.
Με όσα ανάφερα πιο πάνω καθόλου δεν εξαντλούνται οι ευεργετικές επιπτώσεις από την εισαγωγή του θεσμού του ολοήμερου σχολείου. Ούτε λύεται αυτόματα με την εισαγωγή του το εκπαιδευτικό πρόβλημα. Όμως για να μπορέσουν να γίνουν οι αναγκαίες ενέργειες αναβάθμισης στο εκπαιδευτικό σύστημα , από το οποίο όλοι αναμένουμε επίλυση τόσων και τόσων κακώς εχόντων στην κοινωνία, είναι απαραίτητο να διενεργήσουμε βαθειές τομές στο σύστημα ξεκινώντας από τη θεμελιακή πράξη του ολοήμερου σχολείου.