July 14th, 2008 → 4:09 pm @ Aris Aristidou
Όταν στο τέλος της δεκαετίας του 1970 μου ανατέθηκε το έργο της προώθησης της Τελωνειακής Ένωσης της Κύπρου με την Ε.Ε. ( τότε ΕΟΚ ) κι άρχισα να επισκέπτομαι τακτικά τις Βρυξέλλες, μεγάλη ήταν η ανακούφιση που αισθάνθηκα για πρώτη φορά για τις διαγραφόμενες δυνατότητες επίλυσης του Κυπριακού. Μέχρι τότε έβλεπα αδύνατη την ανατροπή της κατάστασης που δημιούργησε η τουρκική εισβολή. Ποια δύναμη στον κόσμο θα μπορούσε να αναγκάσει την Τουρκία να αποσυρθεί από την Κύπρο και να πραγματοποιήσει τα μακροπρόθεσμα επεκτατικά σχέδιά της όταν μάλιστα μπορούσε να επικαλεσθεί την ανάγκη προστασίας των Τ/Κ ενόψει και των συνθηκών του προηγηθέντος άφρονος πραξικοπήματος.
Οι κοσμοιστορικές αλλαγές που γίνονταν στην Ευρώπη, που για πρώτη φορά προχωρούσε με σταθερά βήματα από την αρχική εμπορική προς στην οικονομική ένωση, αλλά προπαντός το κλίμα κι ο ενθουσιασμός που επικρατούσαν για την πολιτική ολοκλήρωση και την υιοθέτηση μόνιμων πολιτειακών αξιών κι αρχών, αποτελούσαν το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορούσε να λυθεί κι ένα σύνθετο πρόβλημα, όπως το Κυπριακό. Δυο ήταν οι προυποθέσεις: Πρώτο, η συνέχιση της εμβάθυνσης και σταθεροποίησης της Ευρωπαικής Ένωσης και, δεύτερο, η ένταξη της Κύπρου σ’ αυτή κι αργότερα της Τουρκίας. Κάθε φορά που επιχειρείται μια αλλαγή στην αρχική Συνθήκη της Ρώμης για προώθηση της ευρωπαικής ολοκλήρωσης η ευχή μου είναι να επιτύχει έστω κι αν κάποιες πτυχές της δεν είναι πλήρως ικανοποιητικές. Αναφορικά με τη δεύτερη προυπόθεση ευτυχώς όλα εξελίχθηκαν ομαλά κι η Κύπρος είναι από το 2004 ισότιμο μέλος της Ευρωπαικής Οικογένειας ενώ η Τουρκία βρίσκεται σε τροχιά ενταξιακής πορείας.
Αξιοποιήσαμε όμως τα πλεονεκτήματα που μας προσφέρει η ιδιότητά μας αυτή για την προώθηση μιας ορθής λύσης του Κυπριακού; Όλοι μιλούν, ανάμεσα σ’ άλλα, για μια λύση που να συνάδει με το Ευρωπαικό Κεκτημένο. Kι όμως, όταν ζητήθηκε από τους νομικούς της Υπηρεσίας Διεύρυνσης της Ε.Ε. να γνωματεύσουν αν το Σχέδιο Ανάν ήταν συμβατό με το Ευρωπαικό Κεκτημένο εκείνοι αποφάνθηκαν καταφατικά. Προχώρησαν μάλιστα να μεταθέσουν την ευθύνη στα δυο Μέρη στην Κύπρο, λέγοντας ότι θα γίνει σεβαστή οποιαδήποτε συμφωνία τους, η οποία θα προωθηθεί ως πρωτογενές δίκαιο της Ε.Ε. Δε γνωρίζω κατά πόσο έχουν δίκαιο οι νομικοί αυτοί. Αυτό θα πρέπει να διερευνηθεί από δικούς μας νομικούς. Όμως το θέμα είναι πολιτικό και σαν τέτοιο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Από τώρα θα πρέπει να εμπλέξουμε τις Βρυξέλλες στο διάλογο για εξεύρεση κοινά αποδεκτής λύσης. Ασφαλώς το Κυπριακό θα παραμείνει στα πλαίσια των Η.Ε. Όμως οι Βρυξέλλες θα πρέπει να κληθούν να δώσουν διέξοδο στα αδιέξοδα που θα δημιουργηθούν στις διαπραγματεύσεις. Θα δώσω πιο κάτω μερικά παραδείγματα.
Πώς μπορεί στην Κύπρο σε μια ενδεχόμενη λύση να συνεχίσουν να καταστρατηγούνται οι τρεις βασικές ελευθερίες, ελευθερία διακίνησης ατόμων και κεφαλαίου, ελευθερία εγκατάστασης και ιδιοκτησίας όταν στην Ε.Ε. είναι βασικό αξίωμα η πλήρης εφαρμογή τους. Ασφαλώς θα προβληθεί το επιχείρημα της ανάγκης προστασίας της μειοψηφίας των Τ/Κ από την πλειοψηφία των Ε/Κ. Ακριβώς είναι εδώ που χρειάζεται η χρησιμοποίηση του Ευρωπαικού Κεκτημένου σαν εγγύηση της μειοψηφίας για την αποφυγή τέτοιων εξελίξεων. Είναι εδώ που θα πρέπει να επενεργήσει καταλυτικά η Ε.Ε. Από την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. δεν υπάρχει εκπρόσωπος της εντεταλμένος με το Κυπριακό. Θα πρέπει να ζητήσουμε από την Ε.Ε. το διορισμό ενός τέτοιου ατόμου με όρους εντολής τη διευκόλυνση μέσω του Ευρωπαικού Κεκτημένου της παράκαμψης όλων των αδιεξόδων, που αλλιώτικα θα οδηγήσουν σε πειραματισμούς με το Σύνταγμα και την Κυβερνητική δομή της Κυπριακής Ομοσπονδίας. Γιατί να μην εξεταστεί το ενδεχόμενο να χρησιμοποιούνται, έστω και μεταβατικά, οι Ευρωπαικοί θεσμοί επίλυσης διαφορών; Γιατί τέλος χρειάζονται τα ξένα στρατεύματα για να ‘προστατεύσουν τους Τ/Κ από τους Ε/Κ ’ σε μια Χώρα Μέλος της Ε.Ε.;
Ιάκωβος Αριστείδου