July 4th, 2016 → 10:05 am @ Aris Aristidou
Αντιπροσωπεία της Διεθνούς Τράπεζας επισκέφτηκε την Κύπρο αμέσως μετά την εισβολή, όχι γιατί ανησυχούσαν για τα χρήματα που μας δάνεισαν, όπως τους πείραζα, αλλά προς τιμήν τους για να τείνουν χείρα βοήθειας. Σε συνάντηση με τον Υπουργό Οικονομικών μας ανέφεραν πως η Τράπεζα προωθούσε ένα νέο τύπο σχεδίου για την ύπαιθρο, το Σχέδιο Ενιαίας Αγροτικής Ανάπτυξης. Απάντησα αμέσως ότι μας ενδιέφερε το σχέδιο και εισηγήθηκα να ξεκινήσουμε με την Πιτσιλιά, πράγμα που έγινε δεκτό.
Έτσι βελτιώθηκε σημαντικά το οδικό δίκτυο (περαιτέρω βελτίωση έγινε με ειδικό σχέδιο αναβάθμισης δρόμων δευτερεύουσας σημασίας σ’ όλη την Κύπρο, με χρηματοδότηση και πάλι της Δ.Τρ.), κατασκευάστηκαν φράγματα/δεξαμενές για την αποθήκευση νερού της βροχής για άρδευση, έγιναν γεωτρήσεις για επισήμανση και άντληση υπόγειων νερών, δημιουργήθηκαν περιφερειακά κέντρα υγείας και σχολεία κι εφαρμόστηκαν διάφορα σχέδια ενίσχυσης της ευρύτερης γεωργικής δραστηριότητας και της μεταποίησης γεωργικών προιόντων. Έργα που προωθήθηκαν ήταν η ολοκλήρωση του περιφερειακού δρόμου Πιτσιλιάς προς Τρόοδος, η συντήρηση, βελτίωση κι αξιοποίηση των παλιών εκκλησιών, που μπήκαν τελικά στον κατάλογο της Ουνέσκο για αρχαία μνημεία, η εισαγωγή σχεδίου αποκομιδής σκυβάλων συμπλεγμάτων χωριών, η δημιουργία της βιομηχανικής περιοχής Εργατών σαν μέρος του όλου σχεδιασμού περιφερειακής ανάπτυξης κ.ά. Παρά τη σημαντική βελτίωση των προσβάσεων από όλες τις πλευρές, η ανάπτυξη του Τροόδους δεν έχει επιτευχθεί ακόμη.
Το πείραμα Πιτσιλιάς μας ενθάρρυνε να εργαστούμε με τον ίδιο τρόπο σε άλλες περιοχές (Σολιά, Μαραθάσα, Τηλλυριά) και σ’ όλη τη Νήσο. Είναι με ικανοποίηση που παρακολουθούμε ότι η προσπάθεια αυτή συνεχίζεται, με την Ε.Ε. να ενισχύει σχέδια περιφερειακής ανάπτυξης, πράγμα που πρέπει να εκμεταλλευτούμε. Τα σχέδια αυτά οδηγούν στην αναζωογόνηση της υπαίθρου και την αποσυμφόρηση των πόλεων, κάτι που αποτελεί μόνιμη ανάγκη.
Με την εισβολή η πρωτεύουσα κατέστη μια μοιρασμένη, αδιέξοδη πόλη, ενώ δέχτηκε τεράστια πίεση στις υφιστάμενες υπηρεσίες. Έτσι προχώρησε η κατασκευή του αυτοκινητόδρομου Λευκωσίας- Λεμεσού και άλλων οδικών προσβάσεων. Δεν είχαν τα ίδια θετικά αποτελέσματα όλες οι ενέργειες που έγιναν για την ομαλή κυκλοφορία τροχοφόρων εντός της πόλης. Βασικό εμπόδιο υπήρξε η παρεμπόδιση της κυκλοτερούς κι εγκάρσιας κυκλοφορίας γύρω από και κατά μήκος του βασικού πυρήνα της Λευκωσίας λόγω της κατοχής. Πολλές εισηγήσεις για το κυκλοφοριακό πρόβλημα της Λευκωσίας περιλαμβάνονται σε σχετική μελέτη ξένων και Κυπρίων εμπειρογνωμόνων του 2000, η οποία αξιοποιήθηκε μόνο μερικώς.
Το παράδειγμα του αποχετευτικού μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν βάση για πολλά άλλα έργα και δραστηριότητες της μείζονος Λευκωσίας αλλά και παγκύπρια. Είναι έργο που εξυπηρετεί όλους τους Δήμους και μεγάλο μέρος της Τ/Κυπριακής πλευράς, πράγμα που συμβάλλει στην πιο οικονομική λειτουργία του. Το ίδιο και το σύστημα εναπόθεσης σκυβάλων. Γιατί όχι και το σύστημα αποκομιδής;
Μετά το 1974, με βοήθεια του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ην. Εθνών, ετοιμάστηκε Χωροταξικό Σχέδιο για τη Λευκωσία. Αν τα διάφορα έργα γίνονταν βάσει Σχεδίου, τότε η απόκλιση από τις ανάγκες μιας μελλοντικά ενοποιημένης πόλης θα ήταν μικρή. Το Σχέδιο βοήθησε προς τις κατευθύνσεις αυτές κι αποτελεί σημείο αναφοράς για μια ενιαία ανάπτυξη. Η προσπάθεια θα πρέπει κι εδώ να συνεχιστεί. Δεν ξέρω αν φταίει μόνο η επιβληθείσα διαίρεση της Λευκωσίας για τη σημερινή κατάσταση, που δεν θυμίζει καθόλου σύγχρονη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Περιγράψαμε αλλού τις ανεπιτυχείς ενέργειες για να αποκτήσει θεσμούς-σύμβολα πολιτιστικής ανάπτυξης: Κρατική Βιβλιοθήκη, Πινακοθήκη, Μουσείο. Περιορισμένη ήταν κι η αποτελεσματικότητα των προσπαθειών για τη δημιουργία πρόσθετων χώρων πρασίνου και τη συντήρηση μέσω ορθολογικής χρήσης του αρχαιολογικού πλούτου της πόλης. Από τη δεκαετία του 1980 έγιναν σχέδια για την αξιοποίηση της κοίτης και της όχθης του Πεδιαίου για σκοπούς αναψυχής και τουριστικής ανάπτυξης. Έγινε μια κάποια βελτίωση της κοίτης με τη δημιουργία ενός τύπου γραμμικού πάρκου. Στόχος πρέπει να είναι η μεγαλύτερη χρησιμοποίησή του από ποδηλάτες προς το Κέντρο της Λευκωσίας. Αργότερα ο ποταμός θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη λειτουργία μικρού τρένου. Τέλος, κτίστηκαν νέα νοσοκομεία, νέα δικαστικά μέγαρα ενώ πολύ λίγη πρόοδος έγινε στη στέγαση όλων των Κυβερνητικών Υπηρεσιών.
Η σκέψη για δημιουργία μιας ‘Πλάκας’ στη Λευκωσία κι η προσπάθεια αναβίωσης μιας γειτονιάς για να στεγαστούν οι εκδιωχθέντες ‘χαλκοματάδες’ από την οδό Πάφου οδήγησαν στο έργο που έγινε γνωστό ως ‘Λαϊκή Γειτονιά’ για την οποία ο Δήμος βραβεύτηκε από την οργάνωση Europa Nostra με το Χρυσό Μήλο. Η επέκταση της ιδέας σε συνδυασμό με την προσπάθεια αναπαλαίωσης της εντός των τειχών πόλης θα πρέπει να απασχολήσουν σοβαρά το Δήμο και την ομάδα εφαρμογής του Χωροταξικού Σχεδίου.
Ένα πλεονέκτημα για πολεοδομικό σχεδιασμό που είχε και έχει ακόμη η ευρύτερη Λευκωσία είναι η ύπαρξη πληθώρας άκτιστων οικοπέδων. Η κατάσταση αυτή προσφέρει ευελιξία για καλύτερο προγραμματισμό και βελτίωση της αισθητικής και της ποιότητας ζωής. Το άλλο σημαντικό πλεονέκτημα της Λευκωσίας είναι ασφαλώς τα ενετικά της τείχη κι οι γύρω χώροι. Καταβλήθηκαν μεγάλες προσπάθειες για τη διάσωσή τους, αξιοποιώντας την Πύλη Αμμοχώστου και την Καστελιότισσα. Παρά τη μόνιμη περίληψη ειδικού κονδυλίου για την ωραιοποίηση των τειχών και της τάφρου τώρα βρίσκεται σε εξέλιξη το έργο ανάπλασης της Πλατείας Ελευθερίας. Ας ελπίσουμε ότι οι δυσκολίες θα ξεπεραστούν κι η προσπάθεια θα επιτύχει και θα λειτουργήσει ως απαρχή για την εκτέλεση παρόμοιων έργων και στις άλλες εισόδους στην παλιά Λευκωσία.
Δρ Ιάκωβος Αριστείδου