July 10th, 2018 → 12:01 pm @ Aris Aristidou
Δυστυχώς εξαντλούμε συνεχώς τον χρόνο μας σε συζητήσεις για ήσσονος σημασίας θέματα για την εκπαίδευση. Τα πενιχρά αποτελέσματα των εξετάσεων, στις οποίες υποβλήθηκαν για πρώτη φορά οι υποψήφιοι για να αναλάβουν διδακτικό έργο στα δημόσια εκπαιδευτήρια, οι κατά καιρούς αποτυχίες στις απολυτήριες εξετάσεις μαθητών, όπως φέτος, καθώς και άλλα γεγονότα, δικαίωσαν πέρα για πέρα τους αγώνες μας για πολλές δεκαετίες για την υιοθέτηση ενός αξιοκρατικού τρόπου επιλογής των διοριζόμενων εκπαιδευτικών και την εισαγωγή του ολοήμερου σχολείου. Ποιά ζημιά έγινε στην παιδεία μας από την καθιέρωση του χρονολογικού καταλόγου διορισίμων εδώ και δεκαετίες είναι ασφαλώς αδύνατο να επιμετρηθεί. Το ίδιο μπορεί να λεχθεί και για τη λειτουργία των σχολείων μας μόνο για λίγες μέρες τον χρόνο και λίγες ώρες την ημέρα. Μπορεί νάναι κι ανυπολόγιστη!
Από τότε που άρχισα να ασχολούμαι με τα θέματα της παιδείας, με ενοχλούσε ο αυτόματος διορισμός στη δημόσια εκπαίδευση των αποφοίτων πανεπιστημίων μόλις ερχόταν ‘η σειρά τους’. Κι η σειρά αυτή δεν είχε να κάμει με την επίδοση, τις ικανότητες ή τα προσόντα τους, αλλά με το έτος που πήραν το πτυχίο, για αποφυγή πολιτικών κι άλλων παρεμβάσεων στους διορισμούς. Οποία ειρωνεία! Για να αποφευχθούν τυχόν αναξιοκρατικοί διορισμοί, να συντηρούμε ένα σύστημα διορισμών που από μόνο του είναι αναξιοκρατικό! Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 θεσμοθετήθηκε ο περίφημος κατάλογος διοριστέων. Συνοπτικά κάθε υποψήφιος που κατέχει το απαιτούμενο πτυχίο παίρνει τη σειρά του έτους απόκτησής του!
Η πρότασή μας στο λίγο χρόνο της θητείας μου στο Υπουργείο Παιδείας το 1988/89 ήταν η δημιουργία ενός αξιοκρατικού καταλόγου με βάση μετρήσιμα κριτήρια και σε μικρότερο βαθμό με τα αποτελέσματα προφορικής συνέντευξης. Το τι εχρειάζετο ήταν η συζήτηση των κριτηρίων καθώς και των τρόπων ‘ομαλής’ μετάβασης από το υφιστάμενο στο νέο σύστημα κάτι που δεν ήταν δύσκολο τότε. Το Υπουργείο Παιδείας διέθετε ικανότατους Λειτουργούς, που σε χρόνο ρεκόρ ετοίμασαν όλες τις απαραίτητες μελέτες και ολοκληρωμένες εισηγήσεις προς τούτο.
Σε απολογισμό του έργου του Υπουργείου του ο πρώην Υπουργός Παιδείας Κώστας Καδής αναφέρθηκε στις μεταρρυθμίσεις που έγιναν στους τομείς αρμοδιότητάς του ‘που τόσο έχουν ανάγκη οι νέοι, η κοινωνία κι ο τόπος’. Μεταξύ αυτών ήταν κι η μετατροπή του συστήματος διορισμού των εκπαιδευτικών από χρονολογικό σε αξιοκρατικό ύστερα από πολλές δεκαετίες. Όμως για να αποδώσουν τα καλύτερα αποτελέσματα οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να επεκταθεί κι ο χρόνος, που τα παιδιά βρίσκονται κάτω από την πνευματική, γνωσιολογική και ηθικοπλαστική επήρεια της παιδείας με την εισαγωγή του θεσμού του ολοήμερου σχολείου.
Το θέμα επανέρχεται συνέχεια. Αυτές τις μέρες γίνεται πολλή συζήτηση για τη μεγάλη διαφθορά, που παρατηρείται στον Τόπο. Και τα ερωτήματα που τίθενται είναι: ποιός είναι ο ρόλος του σχολείου στα θέματα διαμόρφωσης του ήθους και του χαρακτήρα των νέων; πώς μπορούν τα σχολεία να προσφέρουν περισσότερα σε παιδιά που έχουν τις δυνατότητες κ.ά; Πιστεύουμε ότι η εισαγωγή του ολοήμερου σχολείου, όπως το εισηγηθήκαμε από το 1989, θα αποτελούσε το πλαίσιο και θα διαμόρφωνε τις δυνατότητες για μια καλύτερη και πιο δημιουργική κοινωνία.
Όπως ανέφερα, ετοιμάσαμε τότε σχέδιο δράσης, που ανταποκρινόταν πλήρως στις ευρωπαικές προδιαγραφές. Το σχέδιο εγκρίθηκε κατ’αρχήν από την Κυβέρνηση κι υποβλήθηκε στους ‘κοινωνικούς εταίρους’ για τις απόψεις τους. Δεν ήταν τόσο μεγάλη η έκπληξη μου όταν η πρόταση απορρίφθηκε από τις Εκπαιδευτικές Οργανώσεις όσο από την αρνητική στάση της Ομοσπονδίας Γονέων! Κι όμως είναι ίσως ένα από τα βασικότερα έργα υποδομής που χωρίς αυτό δεν μπορεί να ολοκληρωθεί η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος.
Το ολοήμερο σχολείο δεν θα λύσει από μόνο του όλα τα προβλήματα της εκπαίδευσης. Η εισαγωγή του θεσμού θα βοηθήσει καταλυτικά στην επίλυση κάποιων προβλημάτων και ταυτόχρονα θα δημιουργήσει το πλαίσιο και τη βάση για διευκόλυνση επίλυσης άλλων. Ενδεικτικά αναφέρω την έκθεση των παιδιών για περισσότερο χρόνο στην εξυγιαντική και θεραπευτική επίδραση της παιδείας, την ολοήμερη φροντίδα, ιδιαίτερα των μικρότερων παιδιών, την περαιτέρω κοινωνικοποίηση των παιδιών κ.ά.Το ωρολόγιο πρόγραμμα όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης είναι πολύ βεβαρημένο με αποτέλεσμα πολλές φορές να μην καλύπτεται ούτε κάν η διδακτέα ύλη. Πολλά βασικά μαθήματα είναι μονόωρα. Όσον αφορά στην εισαγωγή νέων μαθημάτων ούτε λόγος να γίνεται. Κλασσική ήταν η περίπτωση της εισαγωγής ενός διευρυμένου μαθήματος υγιεινής που επιχειρήσαμε να εισαγάγουμε τότε. Λόγω έλλειψης διαθέσιμου χρόνου η διδακτέα ύλη κατανεμήθηκε σε διάφορα μαθήματα, πράγμα που οδήγησε στον εκφυλισμό της όλης προσπάθειας.
Το εκπαιδευτικό σύστημα επιδρά όσο πάει και λιγότερο στα παιδιά γιατί δεν ανταποκρίνεται επαρκώς σε βασικές απαιτήσεις της περαιτέρω ανέλιξης και σταδιοδρομίας τους. Παρά τις προσπάθειες που έγιναν κατά καιρούς για αντιμετώπιση ορισμένων προβλημάτων (π.χ. με την εισαγωγή του θεσμού των ενισχυτικών μαθημάτων), βασική παραμένει η ανάγκη αύξησης του βαθμού χρονικής επάρκειας του συστήματος τόσο στο καθαρά παιδευτικό όσο και στο επαγγελματικό του μέρος. Με την επέκταση του χρόνου λειτουργίας του σχολείου θα δημιουργηθούν οι προυποθέσεις για καλλιέργεια περισσότερων ταλέντων των παιδιών είτε αυτά αναφέρονται σε πνευματικές δυνατότητες και καλλιτεχνικές κλίσεις είτε σε τεχνικές δεξιοτεχνίες και σωματικές ικανότητες. Θα παρέχονται έτσι στα παιδιά όλες οι ευκαιρίες για ανάπτυξη των ικανοτήτων και ικανοποίηση των αναγκών τους, που τώρα τις αναζητούν σε ιδιωτικά φροντιστήρια.